Տարիների ընթացքում այն Եվրոպան, որին մենք հիմա ծանոթ ենք և  գիտենք, կդադարի այդպիսին լինելուց: Սակայն Եվրոպայի բնակչությունը չի  նվազում, իսկ աճը 90 %-ով տեղի է ունենում իսլամական միգրացիայի հաշվին:

Դիվանագետների իշխանությանը վերաբերող խնդիրների շարքում կարևորներից և չուսումնասիրվածներից մեկը դեսպանների  իշխանության ձևի ու ծավալի, դեսպանընկալ  երկրների կառավարման ձևի ու ոճի էական տարբերություններն են: Այդ երկրները կարող են լինել միապետական, հանրապետական, ավտորիտար, դեմոկրատական և այլն։

Արամ Աթեշյանը, ծնված և մեծացած լինելով Դիարբեքիրում՝ ծպտյալ հայերի ընտանիքում, պատրիարքի փոխանորդ և Ռեջեփ Էրդողանի մտերիմ եղած ժամանակ մերժում էր ծպտյալ հայերի գոյությունը: Այս հարցադրումներն են, որոնց մասին պիտի խորհի հարգարժան հոգևորականը և փորձի հանգստացնել իրեն՝ առանց վիրավորվելու:

Ուրեմն, երբ մարդն առանց աչքը թարթելու հայտարարում է, որ իր ‹‹երկիրը երկիր չի››, նա առնվազն պետք է գոնե մոտավորապես իմանա, թե որ ‹‹երկիրն է երկիր››, որտեղ ինքը պատրաստվում է հանգրվանել: Մինչդեռ արտասահման արտագաղթում են նրանք, ովքեր քթներն անգամ դուրս չեն հանել հանրապետությունից, իսկ մյուսները դիտել են արտերկրի հրաշալիքներն ավտոբուսի պատուհանից:

Ֆրանսիական դիվանագիտությունը դիվանագիտությունների դիվանագիտությունն է: Ֆրանսիացիները կանգնած են նորագույն դիվանագիտության սկզբնավորման ակունքներում: Այդ նրանք էին, որ դիվանագիտությունը դասեցին գիտությունների և արվեստների շարքին:

Ադրբեջանի նման քաղաքականության մերկացումը ՀՀ նախագահի կողմից արված է ճիշտ տեղում և ճիշտ ժամանակին՝ երկու առումով. ա) ՄԱԿ-ն այն հարթակն է, որտեղ մշակվել և  ընդունվել են մարդու իրավունքների, ազատությունների, ցեղասպանության դատապարտման և այլ բարձր արժեքներ ընդգրկող փաստաթղթեր, բ) աշխարհում ընթացող տուրբուլենտային իրադարձությունների շրջանում, որը բաժին է ընկել այս սերնդին, տեղի են ունենում արժեքային համակարգերի խորքային տեղաշարժեր։

Սակայն երբ Էրդողանն իշխանությունն իր ձեռքում կենտրոնացրեց,  սկսեց բարելավել Պեկին-Անկարա հարաբերությունները։ Նա հետզհետե սկսեց դադարեցնել օժանդակությունն ույղուրական կենտրոնախույս ուժերին։ Իրավիճակը հատկապես փոխվեց Էրդողանի 2015թ․ Պեկին այցելությունից հետո, որտեղ նա չինական կառավարությունից ներդրումներ ստանալու խոստումներ ստացավ։

Նորավանք» գիտակրթական հիմնադրամի Քաղաքական հետազոտությունների կենտրոնի ղեկավար, ավագ փորձագետ ԿԱՐԵՆ ՎԵՐԱՆՅԱՆԻ խոսքով` ՄԱԿ-ում Հայաստանի նախագահի ելույթը պարունակում էր մի քանի հիմնական շեշտադրումներ: Առաջին հերթին դա Հայաստանի եւ Արցախի անվտանգության ապահովման հարցն էր, ինչը հայության համար օրակարգային պետք է համարել:

Պետության արտաքին քաղաքականության և դիվանագիտության իրագործման մեջ կարևոր նշանակություն ունի նաև պատմությունը, որն ամեն ազգ, ամեն էթնոս աղավաղում է` չմոռանալով աղավաղել մյուս ազգերի պատմությունը, որոնց նկատմամբ ունի  հատուկ, բացասական դիրքորոշում։ Արդյունքում այդ ազգերին վերագրվում են բացասական հատկանիշներ և արգահատելի էթնիկական նշաններ։ Այլոց պատմությունը չարանենգորեն աղավաղող և կեղծող պետությունները ճգնում են սուբլիմացնել սեփական պատմությունը և իրենց գործիչներին, իսկ երբ այդ կեղծարարները չունեն առանձնակի նվաճումներ, ապա նրանց սուբլիմացիան ընդունում է այլանդակ և պաթոլոգիական ձևեր։

Իրանցիները հասկանում են, որ ռուսական զենքը լավն է, թե՛ իրենց, թե՛ չինական զենքից, պարզեցինք, որ չինացիներն էլ իրենց հերթին զենք են ներմուծում կամ հիմնական ռազմաարդյունաբերությունը զարգացնում են մեծամասամբ ռուսական նմուշների հիման վրա։

ՆՈՐ ԽՈՐԱԳԻՐ՝ ԴԻՎԱՆԱԳԵՏԻ ԱՆԿՅՈՒՆ.
Հզոր ռազմական ներուժ ունեցող ոչ մի գերտերություն չի ցանկանում անցնել ռուբիկոնը և սեղմել կործանարար սարքի կոճակը։ Եվ, վերջին հաշվով, շահում է խելացի ուժ գործադրող կողմը, որի ամենաարդյունավետ միջոցը կատալիզատորային դիվանագիտությունն է։ Դիվանագիտության նոր մեթոդների և մեթոդոլոգիայի ուսումնասիրությունը գալիս է ապացուցելու, որ ՀՀ ազգային անվտանգության ապահովման համար բացի ռազմական, տնտեսական, սոցիալական, գաղափարախոսական գործոններից գերկարևոր է կատալիզատորային դիվանագիտության ակտիվ կիրառումը հանրապետության արտաքին քաղաքականությունում և միջազգային հարաբերություններում։ 

Սեւրն ու Լոզանը այս օրերին, անկախ հայկական գործոններից, ստացել են աշխարհաքաղաքական օրակարգի տարողություն: Էրդողանը, եթե մի կողմից բողոքում է Լոզանի դեմ, մյուս կողմից Հունաստանի արտգործնախարարը առիթը բաց չի թողում հիշեցնելու, որ եթե Լոզանից դժգոհում են, ապա կարող են վերադառնալ Սեւրին:

Աշխարհի բուհերում վերջին տարիների ընթացքում աճել է հայ գիտական մտքի ներկայությունը: Տարբեր բուհերում աշխատող և սովորող երիտասարդ գիտնականներին միավորելու նպատակով և նրանց միջև կապեր ստեղծելու համար 2017թ. հուլիսի 22-ից 23-ը Չինաստանի Հայկական համայնքը կանցկացնի Սփյուռքում՝ երիտասարդ հայ հետազոտողների առաջին առցանց գիտաժողովը։

Իրոք, Հայաստանում ցավով են ընկալում ադրբեջանա-իսրայելական համագործակցությունը։ Բայց ոչ թե նրա համար, որ դուք ծախում եք, իսկ ադրբեջանցիները` գնում։ Ինչպես ասում են, բիզնեսը բիզնես է։ Բայց, հավանաբար, Ձեր մակարդակի մտածող մարդիկ և քաղաքական գործիչները չգիտեն կամ չեն ցանկանում գիտենալ, որ իսրայելական արտադրության անօդաչու սարքերը ապրիլյան պատերազմի  օրերին սպանում էին հայ խաղաղ բանակիչներին, այդ թվում երեխաներին։

Իրանական լրատվամիջոցները արցախյան խնդրի մասին լուրեր ստանում և հաղորդում են՝ հիմնվելով ադրբեջանական մեդիադաշտի տեղեկատվության վրա, և դրա պատճառն այն է, որ հայաստանյան հեռուստաընկերություններն ու այլ մեդիաները Իրանում չունեն ներկայացուցչություններ, չեն համագործակցում իրանական լրատվամիջոցների հետ: Մինչդեռ Ադրբեջանը ոչ միայն իր ԶԼՄ-ների մասնաճյուղեր է բացել, այլև ստեղծել է պարսկալեզու լրատվամիջոցներ և դրանց միջոցով տարածում է հակահայկական տեղեկատվություն:

Խոսքի և ժեստերի անհամատեղելիությունը և իրարամերժությունը ցայտուն կերպով ի հայտ եկան քաղաքական կյանքում: Պարզ դարձավ, որ ամբիոնից,  լրագրի էջերից կամ ռադիոյով փայլուն, խելացի ու բովանդակալից  կերպով հանդես գալը, հաջողության կեսն է: Եթե անտիկ աշխարհի հռետորական արվեստի մեծագույն վարպետներ Սոկրատեսը, Պլատոնը, Արիստոտելը, Ցիցերոնը, ինչ որ հրաշքով հայտնվեին հեռուստատեսի էկրանին արդյո՞ք  կթողնեին նույն էֆեկտը:

Դա էվոլյուցիոն պրոցես էր, ուղղակի վերջին փուլը շատ անսպասելի էր և ամբողջովին տարբերվող նախորդ 2000 տարիներից: 1700 տարի առաջ էր նման իրավիճակ ստեղծվել, երբ ոչնչացրին անտիկ մշակույթը և սկսեցին ստեղծել պրիմիտիվ քրիստոնեական մշակույթ: Հեթանոսությունը գոյություն ուներ իր ամբողջական մշակույթով, քաղաքական-պետական մեքենայով:

Մնացյալ հայկական ունեցվածքը թալանած, հայ երեխաներին որպես ծառա կամ հոգեզավակ վերցրած, աղջիկներին իրենց կանանոց առած տեղական ղեկավարները կամ էլ ժողովրդական զանգվածները, հայերից բռնագրաված հարստությունը սեփական կապիտալի վերածած առևտրական բուրժուազիան, հայերից դատարկած արհեստի ասպարեզը զբաղեցրած արհեստավորները ևս դարձել են այս մեծ հանցանքի բացահայտ կամ գաղտնի մեղսակիցները:

Ակնհայտ է,  որ Ադրբեջանի երկարակեցությունը կապված է քաղաքական մտայնության փոփոխության հետ. ասել կուզի ադրբեջանական հասարակությունը պետք է հասկանա, որ ալիև-փաշաևյան կլանը երկար ղեկավարելու դեպքում կհանգեցնի Ադրբեջանի լիակատար կործանմանը:   

Պարսկաստանի կառավարությունը փորձեց դիվանագիտական ճանապարհով վիճարկել  հարցը, սակայն, ապարդյուն: Պարսկաստանի համանուն Ադրբեջան նահանգում տեղի ունեցան ցույցեր, որոնց ընթացքում շեյխ Խիաբանին և նրա կողմնակիցները հարց բարձրացրեցին փոխել սեփական նահանգի անվանումը` Ադրբեջանը վերանվանելով Ազադիսթան, միայն թե տարբերվեին հարևան նորաստեղծ հանրապետությունից:

20-րդ դարի գերտերություններից մեկում՝ ԽՍՀՄ-ում քարոզչությունը (պրոպագանդա) և ենթաքարոզչությունը (ագիտացիա) համարվել են Կոմունիստական կուսակցության առաջնագույն խնդիրներից մեկը: Այստեղ քարոզչությունը հիմնված էր մարքսիզմ-լենինիզմի գաղափարախոսության վրա և իրականացվում էր երկու համակարգերի՝ ԶԼՄ-երի և ագիտացիոն ինստիտուտների միջոցով: Դրանք էին.

«Արաբական ՆԱՏՕ»-ի շրջանակներում Ադրբեջանը փորձելու է շահարկել մուսուլմանական երկրների, առաջին հերթին, Պակիստանի և Սաուդյան Արաբիայի հնարավորությունները հակահայկական, հակաարցախյան գործունեություն ծավալելու համար։ Արաբական-մուսուլմանական  ֆորումներում Բաքուն ջանք չի խնայելու արցախյան հիմնահարցին կրոնական բնույթ հաղորդել։

ԱՄՆ նորընտիր նախագահը կառավարման ընդամենը մի քանի ամսվա ընթացքում հասցրեց տրոհել ամերիկյան հասարակությունը հակոտնյա շերտերի, խորապես ֆրուստրացրեց ինչպես դեմոկրատներին, այնպես էլ կուսակից հանրապետականներին։ Նրա վայրուվերումներով և անկախատեսելիությամբ  լի արտաքին քաղաքական կուրսը խորապես մտահոգում է Միացյալ Նահանգների ավանդական դաշնակիցներին և  աշխարհաքաղաքական մյուս խաղացողներին, մասնավորապես, Ռուսաստանին:

Ամերիկացները փորձում են համատեղել անհամատեղելին՝ հավանաբար մոռանալով, որ նորագույն պատմությանը հայտնի չեն արաբական երկրների համատեղ պայքարի օրինակներ։ Արաբների քաղաքական միասնականությունը կառուցված է սահարական ավազի վրա։

Ըստ մեր դիտարկումների՝ ապրիլյան պատերազմի օրերին ադրբեջանական մեդիա-դաշտը հագեցած էր քարոզչական բնույթի նյութերով, որոնք կոչված էին հասարակության մեջ ամրապնդելու և միավորելու մինչ այդ էլ հետևողականորեն ձևավորված «թշնամի հայի» կերպարը, ապահովելու վրեժխնդրության, հակառակորդի հետ հաշվեհարդար տեսնելու մթնոլորտը, ինչպես նաև Ադրբեջանի դերի նշանակության բարձրացմանը սեփական հասարակության շրջանում։