Հանուն սրանց՝ Թուրքիան ինչպես միշտ, արհամարհել ու արհամարհելու է երեկվա բարեկամի, հարեւան երկրի եւ ընդհուպ՝ ողջ տարածաշրջանի խաղաղությունը, կայունությունն ու բարձրաստիճան եվրոհանձնակատարի ընդգծած անվտանգությունը:  Չէ՞ որ դա օկուպանտ «հանրապետության» (Թուրքիա) եւ ինչո՞ւ ոչ, բռնագրավող երկրի (Իսրայել) գոյատեւման երաշխիքն իսկ է...

«Իսլամական պետության» դեմ պայքարող Թուրքիայում, պարզվում է, կան հատուկ ճամբարներ, որտեղ մարզվում են սկսնակ ահաբեկիչներն ու մեկնում Սիրիա և Իրաք: Թուրքիայի տարածքում նրանց պատասխանատուն ադրբեջանցի Աբդուլլահ Աբդուլաևն է՝ «Ստամբուլի էմիր» մականունով:

ԻԼԻՊ-ի ահաբեկիչների դեմ պայքարելու կամ Միացյալ Նահանգների հետ Սիրիայում և Իրաքում ռազմական գործողություններում համագործակցելու փոխարեն, Էրդողանի իրական մտադրությունն է ամրապնդել իր սեփական իշխանությունը՝ հասնելու հետևյալ շահադիտական նպատակներին.

Քաղաքական տրամաբանությամբ անհավանական չպետք է նկատել նաեւ այն, որ մահապարտի՝ Սիրիայից Թուրքիա թափանցած լինելու հավանականությունը սահմանային գոտիների անվտանգության նպատակով կարող է նպաստել Անկարայի ծրագրերին կամ նույնիսկ արդարացնել թուրքական ներխուժումը Սիրիա` ահաբեկիչների Թուրքիա անցումը կանխարգելելու հայտարարությամբ:

Որպես հետևանք` 19-րդ դարում, որն ըստ  միջազգային հարաբերություններն ուսումնասիրող գիտնականներից մեկի` տևել է 1815-1914թթ, փոքր էին այն պետությունները, որոնք չէին համարվում մեծ ուժեր: Պատճառն այն էր, որ եվրոպական  կայսրությունների իշխանության տակ էին գտնվում ամբողջ աշխարհով սփռված շատ այլ տարածքներ, և  շուրջբոլորը պարզապես չկային բավարար ինքնիշխան պետություններ ‹‹միջին ուժերի›› կատեգորիան կյանքի կոչելու համար:

Խոսելով դժվարին բանակցությունների արդյունքում Հունաստանի ճգնաժամի հաղթահարման գործընթացում արձանագրված որոշակի առաջընթացի մասին՝ Նախագահ Սերժ Սարգսյանը հույս է հայտնել, որ հարցը հնարավորինս արագ և կողմերի համար ընդունելի տարբերակով լուծման կհանգի:

Արտագաղթի հետևանքով էթնիկ վրացիների մեկ քառորդը ներկայումս ապրում է Վրաստանից դուրս` Ռուսաստանում, Հունաստանում, ԱՄՆ-ում և այլն: Արտասահմանում Վրաստանի քաղաքացիների թվի ավելացման ևս մեկ ապացույց է դրամական փոխանցումների ավելացումը արտերկրից` հատկապես Ռուսաստանից, Հունաստանից և ԱՄՆ-ից, որը 2014 թվականին կազմել է մոտ 1.1 մլրդ դոլար:

21-րդ դարը հետսառըպատերազմյա, միաբևեռ գերլարված առճակատման շրջան է, որը կարող է ավարտվել նոր` բազմաբևեռ աշխարհակարգի կայացումով, և կամ մարդկության կործանումով Երրորդ համաշխարհայինի հորձանուտում: Այս գործընթացի դրական լուծման մեջ վճռական  դերակատարություն ունի Իրանը, առանց որի ‹‹Ազգերի կոնցերտը›› պարզապես դիսոնանտ կհնչի:

Ասում են՝ պատմությունն ապագայի հայելին է, որտեղ մեր ընդհանուր անցյալի պատկերներն են ուրվագծվում: Զուգահեռները մեր իրականության հետ, կարծում եմ, ավելորդ չեն, որից, ինչպես տեսնում եք, նույն միակուս իշխանության գարշահոտն է գալիս:

«Խաղաղապահ ուժերը կարող են տեղակայվել միայն վերջնական փուլում, երբ որ բոլոր հարցերը կարգավորվեն: Երբ որ Ադրբեջանը ճանաչի Արցախի անկախությունը, Արցախն էլ՝ Ադրբեջանի: Երբ սահմանները հստակեցվեն, խաղաղապահները կարող են տեղակայվել որպես սիմվոլիկ երևույթ»:

Ադրբեջանը նեղացած է Եվրոպայից՝ իր կազմակերպած եվրոպական առաջին ու շատ թանկ խաղերի նկատմամբ ցուցաբերած անտարբերության և նույնիսկ ճնշելու փորձի համար: Ադրբեջանը  ժողովրդի գրպանից միլիարդավոր դոլարներ է ծախսել՝ եվրոպացիներին գոհացնելու համար՝ փոխարենը ստանալով արհամարանք ու քննադատություն: Դա ապտակ էր Ադրբեջանին, ինչը ստիպեց ավելի իրատես լինել: 

կողմերը պայմանավորվել են, որ Իրանին զենք մատակարարելու ՄԱԿ-ի էմբարգոն ուժի մեջ կմնա առաջիկա 5 տարվա, իսկ հրթիռների և տեխնոլոգիաների մատակարարման էմբարգոն՝ 8 տարվա ընթացքում: Իրանի միջուկային ոլորտում գիտական հետազոտությունների վրա սահմանվող սահմանափակումները կպահպանվեն 8 տարով։

«Առաջին հայացքից, կարծես, այս ամենի հետևում ոչ ոք կանգնած չէ և իրոք երևի այդպես է: Ես մտածում եմ, որ կա՛մ չունեն լիդերներ, կա՛մ երիտասարդական անփորձության հարցը կա: Սա նոր գեներացիա է, բարեբախտություն է նրանց երևան գալը»:

Այլապես, ինչպես քաղաքական  փորձագետներն են կանխատեսել, Էրդողան- Դավութօղլու ներքին և հատկապես արտաքին ցնորամիտ քաղաքականության տրամաբանական ավարտը լինելու է Իրաքի ու Սիրիայի օրինակով՝ Թուրքիայի տրոհումն ու անկայուն վիճակի շարունակականությունը՝ ծանր ու անկանխատեսելի հետևանքներով:

Եթե մինչև վերջերս արտաքին քաղաքականության գլխավոր և որոշիչ գործոնը համարվում էր կոպիտ ուժը (hard power), ապա համընդհանուր փոխկապակցվածության, գլոբալիզացիայի և ինտեգրացիայի պայմաններում  ուժի և զանգվածային ոչնչացման զենքի կիրառումը անպայմանորեն կարող է դառնալ այն օգտագործողի կործանման պատճառը:

Ընդհանուր այս համատեքստում, ՀՀ-ի եթէ ոչ միակ, բայց գլխաւոր խոցելի կէտ-թիրախ է կարող հանդիսանալ ներքին հասարակա-քաղաքական թէ տնտեսական վատ կառավարումը, որի թարմագոյն օրինակն է այսօր էլեկտրահոսանքի սակագնի թանկացման օրինագիծը, որն էլ ռուսական մենաշնորհային մի ինչ-որ ընկերութեան ապիկար կառավարման արդիւնքում Հայաստանում յանգեցրել է քաղաքացիական անհնազանդութեան դրսեւորումների, միանգամայն բնական ու տրամաբանական:

Նրանք կգիտակցեին նաև, որ անգամ նահանջելու դեպքում, զանգվածները, որոնք մեկ անգամ անցել են այս օրերի համալսարանը և պայքարի Ռուբիկոնը, ուշ թե շուտ վերադառնալու են ավարտելու համար սկսված երկխոսությունը, որն այդ դեպքում չի սահմանափակվի լոկ էլեկտրաէներգիայի  վճարով: Այսպիսիք են քաղաքականության օրենքներն ու կանոնները: Եվ նրանք գործում են մեր կամքից անկախ:

Այն, որ կլակայում ընդգրկված մարդիկ կամ կլակյորները մեր օրերում կարող են  հզոր ազդեցություն ունենալ  ոչ միայն մշակութային, այլ նաև հասարակական-քաղաքական կյանքում, ակնհայտ է: Զուր չէ, որ հռոմեացի կայսրերը իրենց կարևորագույն ելույթների ընթացքում հրավիրում էին պրոֆեսիոնալ կլակյորների, որոնք, միանալով ամբոխին, ելույթների  ընթացքում կարևոր պահերին կայսեր գաղափարների հետ համաձայնության վերաբերյալ վանկարկումներ էին անում, ինչը ակտիվացնում էր ամբոխը:  

Ծուղակներ այսպիսի դեպքերում ակտիվորեն հյուսում են աշխարհաքաղաքական բազմաթիվ ուժեր: Եթե իշխանությունն ու ցուցարարները չկարողանան գտնել հաշտության ուղին և պողոտայի պարալիզացումը, նստացույցերը դառնան երկարատև, պետությունը կկրի տնտեսական ու քաղաքական մեծ վնասներ ներքին ու արտաքին դաշտերում:

Էդվարդ Նալբանդյանը ներկայացրել է Հայաստանի վերաբերմունքը համաշխարհային և տարածաշրջանային քաղաքական զարգացումների նկատմամբ: Հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը ևս քննարկման առարկա է, Չեխիայի արտգործնախարարը կողմ է միայն խաղաղ բանակցությանը միայն ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ֆորմատով: Ադրբեջանի սպառնալիքներն ու հակահայկական քարոզչությունը, Էդվարդ Նալբանդյանի համոզմամբ, արդեն ձանձրացրել են միջազգային հանրությանը:

Երբ «Լինսի» հիմնադրամը 2011 թվականին փակեց իր դռները, անհիմն և կեղծ լուրեր սկսեցին շրջանառվել փակման հնարավոր պատճառների մասին: Փաստն այն է, որ պարոն Քըրքորյանը նախատեսել էր որոշակի տարիքի հասնելով՝ այլևս չզբաղվել ամենօրյա դիմումների տարափով, որոնք ստացվում էին ամբողջ աշխարհից ֆինանսավորման օգնության խնդրանքով, իսկ նրա հարստության հիմնական մասը բաժանել հետմահու:

1989 թվականի  նոյեմբերի 9-ը կմտնի Եվրոպայի ժողովուրդների պատմության մեջ որպես ազատության, դեմոկրատիայի և մարդու իրավունքների հավերժացման տարեթիվ: Հազարավոր ցուցարարներ ոգևորությամբ ու ցնծությամբ փլեցին Բեռլինի պատը նրա քարերի տակ թաղելու համար սառը պատերազմի մռայլ տարիների հիշողությունները:

Խորհրդային իրականության խութերն ու անհարթությունները ընդհանուր անցյալի վերախմբագրման պատճառ չեն կարող լինել: 74 տարի առաջ հունիսի 22-ին տեղի ունեցած գերմանական զորքերի ներխուժումը խորհրդային տարածք ընդամենը դրվագ էր Երկրորդաշխարհամարտյան քրոնիկոնում, ինչը հայոց պատմական տարեգրության դժվարին, հակասականության ներքո հաղթության կռման հերթական դրվագներից մեկն է: