Նրանք կգիտակցեին նաև, որ անգամ նահանջելու դեպքում, զանգվածները, որոնք մեկ անգամ անցել են այս օրերի համալսարանը և պայքարի Ռուբիկոնը, ուշ թե շուտ վերադառնալու են ավարտելու համար սկսված երկխոսությունը, որն այդ դեպքում չի սահմանափակվի լոկ էլեկտրաէներգիայի  վճարով: Այսպիսիք են քաղաքականության օրենքներն ու կանոնները: Եվ նրանք գործում են մեր կամքից անկախ:

1989 թվականի  նոյեմբերի 9-ը կմտնի Եվրոպայի ժողովուրդների պատմության մեջ որպես ազատության, դեմոկրատիայի և մարդու իրավունքների հավերժացման տարեթիվ: Հազարավոր ցուցարարներ ոգևորությամբ ու ցնծությամբ փլեցին Բեռլինի պատը նրա քարերի տակ թաղելու համար սառը պատերազմի մռայլ տարիների հիշողությունները:

Իր անմիջական հարևանների նկատմամբ ռազմական գերակայությունն ու ռազմականացման տեմպերը կարող են տարածաշրջանում բերել նոր ապակայունացում ու ռազմական բախումներ: Հատկապես վերջին շրջանում իր որոշ հարևանների  ու տարածաշրջանի երկրների` մասնավորապես Կիպրոսի Հանրապետության ու Սիրիայի Արաբական Հանրապետության հետ ռազմական վերջնագրերի լեզվով խոսելը պայմանավորված են նրանց նկատմամբ ռազմական ուժերի  գերակայությամբ ու հնարավորություններով:

Առաջարկն Ադրբեջանի կողմից զուտ դիվանագիտական հնարք է: Նման ձեռնարկի կապակցությամբ պրոֆեսիոնալ ժարգոնով ասում են. ‹‹հարցն օրորվում է դիվանագիտական ճոճանակի վրա››: Բաքուն չի պատրաստվում դառնալ ԵՏՄ-ի անդամ, անգամ եթե Արևմուտքի հետ անվերադարձ փչանան նրա հարաբերությունները` ինչն, ի դեպ, շատ էլ հավանական չէ:

Նավասարդյանի խոսքով` ելք կարող է լինել առաջատար երկրների միացյալ գործողութունները` վերացնելու համար այդ չարիքը:
Ռոզա Արոյանն էլ նշեց, որ մոտակա մի քանի տարվա ընթացքում Սիրիայում այս իրավիճակը կշարունակվի, իսկ ինչ վերբերում է Իլիպին` ԴԱԵՇ-ին, մոտակա երկու տարվա ընթացքում նրանց հետ կապված ոչ մի նորություն չի լինելու. նրանք փորձելու են ընդլայնել իրենց տարածքները և ամրապնդվել բուֆերային զոնայում...

Եվ երբ հայտարարվեց, որ «պետք է մնաք, ձեր պապերի գերեզմանները պետք է պահեք», ես ուղիղ եթերով ասացի`«մնացեք, որ ձեր գերեզմաններն ավելացնեք»: Եվ նաև առաջ քաշվեց առաջարկ, որ հնարավոր է դիմադրություն կազմակերպել՝ օրինակ բերելով 1974թ. դեպքերը Բեյրութում: Սա ի սկզբանե հիմքից սխալ մոտեցում էր, որովհետև սրանք բոլորովին տարբեր բաներ են:

Մաքիավելիի ընդդիմախոսներն առաջին հերթին դատափետում են նրա հետևյալ պոստուլատը. ‹‹…բոլոր գազաններից՝ տիրակալը թող նմանվի երկուսին՝ առյուծին և աղվեսին: Առյուծը վախենում է թակարդներից, իսկ աղվեսը` գայլերից, ուրեմն պետք է աղվեսի նմանվել, որպեսզի կարողանաս թակարդները շրջանցել և առյուծի, որպեսզի գայլերին վախեցնես››:

DIPLOMAT.AM-ը սկսում է դեսպան Արման Նավասարդյանի նոր հոդվածաշարը` ‹‹Փոքր պետությունների մարտահրավերները և հնարավորությունները 21-րդ դարի գլոբալացված աշխարհում›› թեմայով:

Իսլամական ֆունդամենտալիզմի հավանական ծնունդը Ադրբեջանում խիստ անհանգստացնում է Իրանին, որի տվյալներով, այդ անդրկովկասյան հանրապետությունում ապրում են 40 հազար սալաֆիտներ, որոնց մի մասն, ինչպես ասվեց, ռազմական պատրաստություն է անցնում ահաբեկիչների  ջոկատներում: Սրան գումարվում է Իսլամական պետության ազդեցության ոլորտների տարածումը Կասպիական ավազանում: 

Տեղի ունեցածն, ըստ երևույթին, եղել է քաղաքական անփութություն կամ դիվանագիտական սայթաքում: Անվանումից ոչինչ չի փոխվում: Իսկ հանդիպումը որակել որպես անձանական հանդիպում, ինչպես ներկայացվեց հայկական կողմից, ծիծաղելի է, եթե այն չունենար տխուր հետևանքներ: Սա հիշեցնում է այն դեպքը, երբ երեխան թաքցնում է ծնողներից, որ կոտրել է թանկարժեք ծաղկամանը: Անհաջող և անհամոզեցուցիչ է հնչում նաև այն հայտարարությունը, թե Հայաստանը տեղյակ չի եղել, որ օսերը ժամանելու են Ստեփանակերտ:

Այս հանգամանքով են իրարից տարբերվում դիվանագիտությունը և հետախուզությունը, որոնք, վերջին հաշվով, հետապնդում են նույն նպատակը` ինֆորմացիոն ապահովություն իրենց պետության համար: Սակայն խաղի կանոնների խախտման դեպքում և՛ դիվանագետները, և՛ հետախույզները արժանանում են նույն ճակատագրին. նրանց հայտարարում են persona non grata, անցանկալի անձ և վտարում երկրից, եթե ունեն դիվանագիտական անձեռնմխելիություն, իսկ դրա բացակայության դեպքում նրանց վրա տարածվում են երկրի օրենքները և նրանք ենթարկվում են քրեական պատասխանատվության:

Ամերիկյան դիվանագիտության կադրային քաղաքականության համար  նշված արատներից բացի, հատկանշանական է նրա քաղաքականացվածությունը.  երկու հիմնական կուսակցություններին չպատկանող դիվանագետը շանսեր չունի դառնալ դեսպան: Դիվանագիտական ‹‹spoil system››-ի մեթոդ է կիրառել Սիլվիանո Բեռլուսկոնին, չնայած Իտալական օրենքն արգելում է դեսպան նշանակել ոչ պրոֆեսիոնալի: Առանձին դեպքերում նույնը կարելի ասել  Մեծ Բրիտանիայի և  Ֆրանսիայի մասին: 

Այն բուռն ռեակցիան, որն առաջացրեց 100-ամյա տարելիցը իր գերազանց կազմակերպված միջոցառումերով, ունի և՛ բարոյական, և՛ քաղաքական ասպեկտներ: Մեծ նշանակություն ունեցան, անշուշտ, Հռոմի պապի և Եվրախորհրդարանի խոսքը ցեղասպանության ճանաչման և գնահատանքի գործում: Ես կկարևորեի այն հանգամանքը, որ Հայոց Մեծ եղեռնը, չնայած մեկդարյա անցյալին, ընդունեց համամարդկային, տիեզերական բնույթ, համեմատվեց ֆաշիզմի, ստալինիզմի, արդի ահաբեկչության և մարդկության դեմ գործվող հանցանքների հետ: Սա շատ կարևոր է:
 

Կփորձենք առանց երկու ժողովուրդների պատմական, կրոնաքաղաքակրթական և էթնոհեգաբական նրբությունների մեջ մտնելու, տարածաշրջանային աշխարհաքաղաքական գործընթացների տեսանկյունից թվարկել այն պատճառները, որոնք խոչընդոտում են Թել Ավիվի կողմից  հայոց  ցեղասպանության ճանաչմանը: 

Մենք համոզված ենք, որ ցեղասպանության համընդհանուր ճանաչումը անշրջելի և անկասելի գործընթաց է, որին հաջորդելու են պահանջատիրության ու փոխհատուցման հարցի արդարացի լուծումը` որպես մարդու իրավունքների, խղճի, ազատության և արդարության գաղափարների հաղթանակ:

Երբ սակավաթիվ քաղաքագետները, այդ թվում, տողերիս հեղինակը դեռևս իրադարձությունների սկզբին փորձեցին տագնապ հնչեցնել,  զգուշացնել, որ  ազգի այդ հատվածին սպառնում է ‹‹Բարդուղիմեոսյան գիշեր››  ու արեցին մի շարք կոնկրետ դիվանագիտական, հասարակական և համազգային առաջարկներ, ենթարկվեցին օբստրուկցիայի ու քննադատության: Նրանց հասցեին հնչեցին ‹‹խուճապ սերմանելու››, ‹‹իզուր տագնապ բարձրացնելու››,   ‹‹սիրահայության մարտունակությունն ու  դիմադրելու կամքը կասկածի տակ դնելու›› և նման իռացիոնալ այլ մեղադրանքներ:

Նա կողմնակից է «և-և»-ի քաղաքականությանը, որի համար, ըստ նրա, Հայաստանն ունի բոլոր նախադրյալները:
Հիշեցնենք, որ ՀՀ խորհրդարանում բովանդակային առումով այլ ելույթ հնչեց ՌԴ պետդումայի նախագահի կողմից: Նա հայտարարեց, որ եթե Հայաստանը ցանկանա կարգավորել հարաբերությունները ԵՄ-ի հետ, ապա արևմտյան պատժամիջոցներից կտուժի:

Ամերիկացիները մի այսպիսի ֆորմուլա ունեն, որ եթե ստորագրված փաստաթղթերի 25%-ը իրագործվում, ռեալիզացվում է, արդեն շատ լավ է: Հիմա արդյո՞ք մենք նման խոշոր պետության հետ մտնելով այսպիսի հարաբերությունների մեջ և ստորագրելով այսպիսի փաստաթղթեր, ունենք այն ռեզերվները, այն ներուժը, որ կկարողանանք դրանք իրականացնել։ Դրա մասին պետք է մտածել, որովհետև այստեղ կան և տնտեսական խնդիրներ և մշակութային:

Խնդիրն այն է, որ ԼՂ հիմնահարցը դուրս է եկել 11.5 հազար քառակուսի կմ ազգային ինքնորոշում պահանջող հանրապետության սահմաններից: Ստեփանակերտի՝ բանակցային գործընթացից օտարվելը (ոչ առանց մեր դիվանագիտության մեղքով) ՀՀ-ին եւ Ադրբեջանին երես առ երես տեղափոխել է հակամարտության դաշտ: Երկու սուվերեն պետություն, միջազգային իրավունքի 2 սուբյեկտ: Եւ, փոխանակ բանակցային-փոխզիջումային ճանապարհով հասնելու հանգուցալուծման՝ Ալիեւը հավակնում է ոչ միայն ԼՂ, այլեւ ՀՀ տարածքներին:

Յունկերի այսօրվա նախաձեռնության հետևում էլ Գերմանիան է՝ խնդիր դնելով տևական գործընթացի վերջին փուլում դառնալ Եվրոպայի աքսակալ. «Մենք գործ ունենք քաղաքական շատ խորը մտածված բլեֆի հետ: Ասում են, որ Եվրոպան պետք է պաշտպանվի Ռուսաստանից, բայց ես կարծում եմ, որ սա հեռու է իրականությունից կամ այդքան էլ մոտ չէ իրականությանը, որովհետև Գերմանիան այսօր շարուակում է իր քաղաքական գիծը, որը նա տարել է մեկ դար շարունակ: Անգելա Մերկելը դա շատ լավ կարող է անել, որովհետև ունի կոմունիստական դաստիարակություն և ԽՍՀՄ կառավարման ուղղահաաց կառուցվածքը նրան շատ լավ ծանոթ է: Նա կարող է կանգնել բուրգի գխին, ղեկավարել ամբողջ շարժումը»:

Մարտի 2-ին, Դիվանագետի օրվա կապակցությամբ, նախագահ Սերժ Սարգսյանն արտակարգ և լիազոր դեսպանի դիվանագիտական աստիճան է շնորհել 5 հոգու, ևս 13 հոգու էլ՝ արտակարգ դեսպանորդի և լիազոր նախարարի դիվանագիտական աստիճան: 

Դիվանագետի կարծիքով, նախ պետք է լուծել 2009-ին ստորագրված հայ-թուրքական արձանագրությունների հարցը՝ չվնասելու 100-ամյակի հռչակագրին. «Պետք է ցյուրիխյան արձանագրությունները հետ կանչվեն, որովհետև ստացվում է երկու փաստաթղթերի՝ հռչակագրի և արձանագրությունների դիսոնանս, ասիմետրիա, որը կարող է մեզ խանգարել»:

Շրջանառվող մի քանի վարկած, ըստ իս՝ կարելի է ընդունել՝ որպես սկզբնակետ: Եկեք սկզբից սկսենք: Ինչո՞ւ հանկարծ սրվեց իրավիճակը ղարաբաղյան հակամարտության գոտում: Գործոններից մեկն Ադրբեջանի ներքին խնդիրներն են: Բավականին լարված իրավիճակ է նավթի հարցի շուրջ, ապա արաբական արմատականությունն է համառ կերպով մուտք գործում Ադրբեջան, և այս ուղղությամբ Իլհամ Ալիևի բոլոր հաշվարկները սխալ են դուրս գալիս, ինչը մեծ խնդրի է վերածվում Ադրբեջանի համար: 

Ինչո՞ւ 1994 թվականի զինադադարին հետևած տարիներին Ադրբեջանը կարողացավ թոթափել պատերազմը սանձազերծողի մեղադրանքն ու հայկակական կողմի վրա բարդել «ագրեսորի ու օկուպանտի» մեղքը: Որո՞նք են ադրբեջանական դիվերսիաների այս օրերի աննախադեպ ակտիվացման պատճառները, և արդյոք մեր զինուժը միայնա՞կ պիտի առնի դրանց դեմը, թե՞ իրենց ներդրումը պիտի ունենան նաև դիվանագիտական կառույցները:

Հունվարի 2-ից Հայաստանն արդեն ԵՏՄ լիարժեք անդամ է: Հայաստանն ի՞նչ քաղաքական հարցեր է  լուծում՝ անդամակցելով այս կառույցին: «Վեմ» ռադիոկայանի «Հայելի» հաղորդման հյուրը արտակարգ եւ լիազոր դեսպան Արման Նավասարդյանն է: