ՉԻՆԱՍՏԱՆԻ ԴԻՐՔՈՐՈՇՈՒՄՆ «ԱՐԱԲԱԿԱՆ ԳԱՐՆԱՆ» ՆԿԱՏՄԱՄԲ (ՄԱՍ ԵՐՐՈՐԴ)
 ԱՂԱՎՆԻ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտի Արևելյան Ասիայի երկրների բաժնի ավագ գիտաշխատող, պատմական գիտությունների թեկնածու ՄԱՍ ԵՐԿՐՈՐԴ Ինչ վերաբերում է եգիպտական իրադարձությունների նկատմամբ Պեկինի գրաված դիրքորոշմանը, ապա նախքան եգիպտական ընդդիմության կողմից պետական հեղաշրջման իրականացումը, չինական մամուլը քննադատում էր Եգիպտոսի հակակառավարական ելույթները` դրանք որակելով իբրև «ավազակային փողոցային ժողովրդավարություն»: Չինաստանը վստահություն էր հայտնում Կահիրեի իմաստնության ու առկա դժվարությունները հաղթահարելու, ինչպես նաև իրադրությունը սեփական ուժերով, առանց արտաքին միջամտության, կարգավորելու կարողության հանդեպ: Պեկինը նաև ակնկալում էր, որ չին-եգիպտական հարաբերությունները չեն տուժի անկարգությունների հետևանքով:  Եգիպտական «Լոտոսի հեղափոխության» վերաբերյալ տեղեկատվության լուսաբանման նկատմամբ վերահսկողության հաստատմանը զուգահեռ, չինական իշխանությունները քննարկում էին զարգացող երկրների համար «արևմտյան ժողովրդավարական մոդելի» անհամատեղելիության խնդիրը: Չինական մամուլը գրում էր, որ ամերիկյան և եվրոպական կառույցներն ու նորմերը չեն կարող համապատասխանել աֆրիկյան և մերձավոր արևելյան իրականությանը, նամանավանդ որ «գունավոր հեղափոխությունները» երբևէ իրական ժողովրդավարության չեն հանգեցրել: Փորձագիտական շրջանակները, ընդգծելով Եգիպտոսի և ԱՄՆ-ի միջև դաշնակցային հարաբերությունների փաստը, գտնում էին, որ եգիպտական հեղափոխությունը կարող է անգամ վտանգել ՄԱ-ում ԱՄՆ-ի շահերը: Եգիպտոսում և հարևան երկրներում ժողովրդավարական ընտրությունների դեպքում հնարավոր էր դիտվում իշխանության իսլամիստ առաջնորդների գալու փաստը, որոնք ոչ միայն «արհամարհում են ամերիկյան ժողովրդավարությունը, այլ սպառնում ԱՄՆ նավթային առաքումներին»: Դրա վառ ապացույց էր բերվում Իրանական Իսլամական հեղափոխությունը, որից հետո մուսուլմանական երկրներում գրեթե բոլոր ժողովրդավարական առաջադեմ ընտրությունների արդյունքում իշխանության էին եկել Արևմուտքին և Իսրայելին թշնամաբար տրամադրված իսլամական վարչակարգեր: Մյուս կողմից, չին փորձագետները կարծում են, որ «իսլամիստական ցենտրիզմը», պայքարելով Արևմուտքի կողմից «իսլամական սպառնալիքի» տեսության և ներքին ծայրահեղականության ու ահաբեկչության դեմ, կարող է Իսլամի վերաբերյալ պատկերացումների վերանայման գործում դրական դեր խաղալ: Իսլամիստական ցենտրիզմի գաղափարական հենասյունն է հակածայրահեղականությունը և հակահեգեմոնիզմը, որի համաձայն` իսլամական աշխարհում արդարության ու ներդաշնակության, սոցիալական փոփոխությունների ու ժողովրդավարության կարելի է հասնել աստիճանաբար և երկխոսության միջոցով:  Իսլամիստական կենտրոնամետ ուժերի ընդլայնումը, վերջիններիս վարած չափավոր և կուսակցական-քաղաքական ուղեգիծը որոշ իմաստով ցույց է տալիս, որ այս ուժերի գլխավոր խնդիրը ծայրահեղականությունից և կոշտ արմատականությունից հրաժարումն ու իրենց ազգային առանձնահատկություններին ու իրականությանը համապատասխան զարգացման նոր գաղափարների և ուղիների որոնումն ու իրագործումն է: Բոլոր դեպքերում Պեկինը չսահմանափակվեց զուտ հռետորաբանությամբ, այլ արագ անցավ գործնական դիվանագիտության: Չին բարձրաստիճան դիվանագետները 2011թ. արդյունավետ այցեր կատարեցին մի շարք արաբական երկրներ (Ալժիր, Թունիս և Սաուդյան Արաբիա), այդ թվում՝ Եգիպտոս: Պեկինը Կահիրեին աջակցություն հայտնեց առաջիկա դժվարությունների հաղթահարման գործում` միաժամանակ ընդգծելով եգիպտական զարգացումների ընթացքում Չինաստանի դրսևորած չմիջամտության քաղաքականությունը: Պեկինը շնորհավորեց Մուհամմեդ Մուրսիին` Եգիպտոսի նախագահի պաշտոնում ընտրվելու, իսկ եգիպտացի ժողովրդին ՉԺՀ-ի հարգանքն արտահայտեց` ինքնուրույն ընտրություն կատարելու կապակցությամբ: Իսկ 2012թ. օգոտսոսին Եգիպտոսի նախագահ Մուհամմեդ Մուրսիի` ՉԺՀ կատարած այցը երկու երկրների միջև հարաբերությունների վերահաստատման լավագույն առիթ ծառայեց: ՉԺՀ-ի այցից հետո Եգիպտոսի նախագահը պատրաստվում էր այցելել ԱՄՆ` Նյու Յորք և Վաշինգտոն, Նյու Յորքում` ՄԱԿ-ի ԳԱ-ի նստաշրջանին մասնակցելու, իսկ Վաշինգտոնում` ԱՄՆ-ի բարձրաստիճան պաշտոնատար անձանց հետ բանակցություններ վարելու նպատակով: Հարկ է նշել, որ սա նախագահական պաշտոնը ստանձնելուց հետո Մ. Մուրսիի առաջին պետական այցն էր ՄԱ-ի և Աֆրիկայի շրջանակներից դուրս, որով ընդգծվում էր Եգիպտոսի համար Չինաստանի կարևորությունն իբրև ՄԱԿ-ի ԱԽ-ի մշտական անդամի և ռազմավարական գործընկերոջ, ինչպես նաև իբրև առևտրային գլխավոր գործընկերոջ ու ներդրումային կենսական աղբյուրի: Այցը դիտվում էր նաև իբրև ԱՄՆ-ի ուղղությամբ խիստ սևեռումից Եգիպտոսի արտաքին քաղաքականության վերակողմնորոշում դեպի ՉԺՀ: Ըստ չինական պաշտոնական մամուլի, եգիպտական կողմը ցանկանում էր վերանայել Արևմուտքից չափազանց կախման մեջ գտնվող իր արտաքին քաղաքականությունը, և Արևելքի ու Արևմուտքի հետ հարաբերություններում հավասարակշռված մոտեցում դրսևորել:  ՉԺՀ-ը որակելով իբրև աշխարհում հավասարակշռություն ապահովող կարևոր երկիր, Մ.Մուրսին գտնում էր, որ այն չափազանց կարևոր դեր է խաղում միջազգային հանրության ուշադրության կենտրոնում գտնվող սիրիական ճգնաժամի և այլ խնդիրների կարգավորման գործում: Երկու երկրները դեմ արտահայտվեցին Սիրիայի նկատմամբ ռազմական միջամտությանը, չնայած Եգիպտոսի կողմից սիրիական իշխանություններին խիստ քննադատության ու նախագահական պաշտոնից Բաշար ալ-Ասադի հրաժարման օգտին հանդես գալու փաստին: Չինաստանն անվանելով «լավ եղբայր, բարեկամ և գործընկեր», Մուրսին նշեց, որ Եգիպտոսը «գնահատում և հարգում է ՉԺՀ-ի արդար դիրքորոշումը տարածաշրջանային և միջազգային լուրջ խնդիրների նկատմամբ և պատրաստ է տարբեր մարտահրավերների դիմակայման նպատակով ամրապնդել կապերն ու համակենտրոնացնել ջանքերը չինական կողմի հետ»: China Daily կառավարական օրաթերթն անգամ գրեց, որ «Մ.Մուրսիի չինական այցը կարող է փոխել ՄԱ-ի քաղաքական լանդշաֆտը»: Ըստ եգիպտական ԶԼՄ-ների` Մուրսիի այցի հիմնական նպատակն էր Եգիպտոսում չինական ներդրումների ավելացումն ու ներգրավումը: Իբրև համաշխարհային տնտեսության երկրորդ սուբյեկտ՝ Չինաստանը կարող է Մուրսիի կառավարությանն օգնել կենսագործելու երկրի «վերածննդի ծրագիրը»: ՇԱՐՈՒՆԱԿԵԼԻ... | |
| ՃԳՆԱԺԱՄԱՅԻՆ ԴԻՎԱՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ | |
| 2095 reads | 02.10.2013
| |
