ՈՎՔԵ՞Ր ԵՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԴԵՍՊԱՆՆԵՐԸ. ԴԻՎԱՆԱԳԵՏՆԵ՞Ր, ՊԱՇՏՈՆԱԹՈՂ ՆԱԽԱՐԱՐՆԵ՞Ր, ԹԵ՞ ԳՈՐԾԱՐԱՐՆԵՐ. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ

Նախագահ Սերժ Սարգսյանը վերջին երկու ամսում երկու դեսպաններ նշանակեց Հայաստանի համար կարևոր երկրներում: Նախկին վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը նշանակվեց ԱՄՆ-ում ՀՀ դեսպան, իսկ լեգենդար մարզիկ, օլիմպիական չեմպիոն Յուրի Վարդանյանն էլ՝ Վրաստանում դեսպան: Հատկապես այս երկրորդ նշանակումը բավական արտառոց էր ՀՀ դիվանագիտության պատմության մեջ, թեև ՀՀ իշխանությունը մեր երկրի համար կարևոր գործընկեր պետություններում դեսպաններ է նշանակել այնպիսի մարդկանց, ովքեր նույնպես դիվանագետներ չեն եղել, եղել են նախկին նախարարներ կամ գործարարներ: Դեսպանների կարևոր պաշտոններում մասնագետներ նշանակելու անհրաժեշտության մասին 1in.am-ի «Դիսկուրս» հաղորդաշարի հյուրերն են ՔԴՄ նախագահ, ՀՀԿ խմբակցության պատգամավոր Խոսրով Հարությունյանը և արտակարգ և լիազոր դեսպան Արման Նավասարդյանը:

- Պարոն Հարությունյան, Սերժ Սարգսյանը բավական աղմկոտ նշանակում կատարեց՝ Յուրի Վարդանյանին Վրաստանում Հայաստանի դեսպան նշանակելով: Ձեր կարծիքով` ինչո՞ւ նման նշանակում կատարվեց, և արդյոք լեգենդար մարզիկը կարո՞ղ է նույնքան լեգենդար լինել նաև դիվանագիտության բնագավառում:

Խոսրով Հարությունյան- Ես Յ. Վարդանյանին անձամբ ճանաչում եմ, ծանոթ եմ նրա մարդկային որակներին: Նշանակումը արտառոց է, թե ոչ` ես այդ կարծիքին չեմ: Անշուշտ, Վրաստանն ունի իր կարևոր նշանակությունը, և հայ-վրացական հարաբերություններն արտաքին քաղաքական ասպեկտում առանձնահատուկ դերակատարում ունեն: Բայց արդյո՞ք մենք ի սկզբանե կարող ենք ասել որ պարոն Վարդանյանն այլևս ձախողված է որպես դեսպան:

- Բայց մենք չենք էլ կարող համոզված լինել, որ սպորտսմենը կարող է հաջողակ դեսպան լինել:

Խոսրով Հարությունյան- Կոնկրետ դեպքը քննարկելիս պետք է հասկանալ, թե որ երկրում, որտեղ նա հեղինակություն ունի, և դա որքանով կարող է օգտակար լինել տվյալ դեպքում հայ-վրացական հարաբերությունների համար: Այս առումով, կարծում եմ, Յ. Վարդանյանը կարող է շատ օգտակար դերակատարություն ունենալ: Ժամանակը ցույց կտա, թե որքանով եմ ես ճիշտ:

- Պարոն Նավասարդյան, Դուք հույս ունե՞ք, որ Յ. Վարդանյանը կարող է լավ դեսպան լինել և հայ-վրացական հարաբերությունները նոր, ավելի բարձր մակարդակի հասցնել:

Արման Նավասարդյան-Եթե համեմատենք ամերիկյան 100 տարվա, Ռուսաստանի 300 տարվա, Եվրոպայի 500 տարվա դիվանագիտության հետ, անշուշտ, մեր դիվանագիտությունը երիտասարդ է: Բայց ես կարծում եմ, որ այս 20 տարիների ընթացքում ԱԳ նախարարության ընդերքում աճել են այնպիսի դիվանագետներ, որոնք ունեն բարձր պրոֆեսիոնալ մակարդակ և կարող էին նշանակվել նույն Վրաստանում, որը շատ կարևոր, առանցքային նշանակություն ունեցող երկիր է մեզ համար: Եվ իմ կարծիքով` դրսից մեկին բերելը և դեսպան նշանակելը լավ պրակտիկա չէ: Այս պրակտիկան այսօր մերժվում է այն երկրների կողմից, որոնք 100 տարի առաջ դա ունեցել են: Այդ պրակտիկան այնպիսի վիճակի հասցրեց, որ ամերիկացիներն իրենց դիվանագիտության մեջ ունեցան մեծ ձախողումներ: ՌԴ-ն հրաժարվեց խորհրդային տարիների այդ պրակտիկայից: Այնպես որ, հնարավորինս պրոֆեսիոնալների նշանակումն օպտիմալ տարբերակ է: Հատկապես այն երկրներում, որոնք ունեն շատ կարևոր նշանակություն: Եթե Յ. Վարդանյանը կարողանա այնտեղ իր մարդկային հատկանիշներով, իր անցած ճանապարհով հավասարակշռել, կարգավորել Վրաստանի հետ մեր բարդ հարաբերությունները, փառք ու պատիվ իրեն: Դիվանագիտության մեջ հատկապես վրացական գործընկերների պարագայում, և ընդհանրապես լավ բարեկամական հարաբերությունները զգացմունքային կամ հեղինակության վրա հիմնված չեն: Բոլոր երկրներն ունեն իրենց ազգային, պետական շահերը, իսկ Վրաստանի շահերն այստեղ, դժբախտաբար, շատ հաճախ բախվում են մեր շահերի հետ: Ես նկատի ունեմ վրաց-ադրբեջանական հարաբերությունները, վրաց-թուրքական և վրաց-ռուսական հարաբերությունները: Չվերադառնանք Յ. Վարդանյանին, բայց ես կարծում եմ, որ ավելի լավ է պրոֆեսիոնալ ճանապարհով գնալ և այնտեղ նշանակել շատ բարձր պրոֆեսիոնալ մակարդակ ունեցող դիվանագետի:

- Շվեյցարիայում Հայաստանի դեսպանը իր ոլորտում ոչ պակաս պրոֆեսիոնալ Շառլ Ազնավուրն է, Ռուսաստանում ԼՂՀ ԱԺ նախկին նախագահ Օլեգ Եսայանը, Ուկրաինայում տրանսպորտի և կապի նախկին նախարար Անդրանիկ Մանուկյանը: ԱՄՆ-ում վերջերս դեսպան նշանակվեց նախկին վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը: Իսկ ԱՄՆ Լոս Անջելես և Ֆրանսիայի Լիոն քաղաքներում հյուպատոսներ են նշանակվել ռուսաստանահայ գործարար Սերգեյ և Նիկոլայ Սարկիսով եղբայրները: Դանիայում և Նորվեգիայում` նորից գործարար Հրաչյա Աղաջանյանը և այդպես շարունակ: Այս երկրներում ու քաղաքներում կան հայկական մեծ համայնքներ: Վերը նշված դեսպանները կարո՞ղ են մեր երկրի դիվանագիտական հարաբերությունները բավարար մակարդակի վրա պահել, միաժամանակ արդյունավետ աշխատել հայ համայնքի հետ:

Արման Նավասարդյան-Բարդ հարց է: Դիվանագիտության մեջ լավագույն տարբերակն այն է, երբ երիտասարդ հասակից սկսում են բոլոր աստիճաններով բարձրանալ և հասնել մինչև դեսպանի աստիճանի: Այսինքն՝ խոհանոցը ներսից իմանալ և ունենալ անհրաժեշտ բարոյակամային հատկանիշներ: Իսկ թե սրանցից ով ինչ կարող է անել, ես շատ եմ դժվարանում ասել: Չի կարող մեզ չզգուշացնել այն երևույթը, որ Հայաստանի նման փոքր երկրներում սա շռայլություն է: Ամերիկյան ոչ պրոֆեսիոնալ դեսպանին, որևէ երկրում տապալվելու դեպքում, ոչ մեկը ոչինչ չի ասի, բայց մեր դեսպանի նկատմամբ պահանջը շատ ավելի մեծ է, և քաղաքական առումով նրա ծանրաբեռնվածությունը շատ ավելի ծանր է՝ նկատի ունենալով նաև այն հանգամանքը, ինչ մենք հիմա ունենք մեր տարածաշրջանում:

- Դժգոհություններ են հնչում, որ այլ երկրներում Հայաստանի դեսպաններից շատերը դարձել են մեր երկրից մեկնող պաշտոնյաներին դիմավորող կամ ճանապարհող մարդիկ: Կամ նրանք այլ երկրներում իրենց բիզնես գործունեությունը և ոչ թե ՀՀ դիվանագիտությունն են զարգացնում: Որոշ դեպքերում դեսպան կամ հյուպատոս նշանակվելը տվյալ մարդու համար էլիտար կարգավիճակի հարց է լուծում: Օրինակ՝ նույն Սարկիսով եղբայրները կամ Դանիայում դսպան Հ. Աղաջանյանը:

Խոսրով Հարությունյան- Ես այդ մարդկանց չեմ ճանաչում, Սարկիսով կլինեն, թե՝ ով: Ես արտահայտվում եմ այն մարդկանց մասին, ում ճանաչում եմ: Անկեղծ ասած, ես այստեղ եմ լսել այդ մասին, թե ինչն է դրդապատճառը, որ նրանց են նշանակել: Դիվանագիտությունը շատ բարդ ոլորտ է, բայց հետախույզ պատրաստելը հե՞շտ է: Դա նույնպիսի պատասխանատու ոլորտ է:

- Իսկ նույն տրամաբանությամբ խոհարարին կամ հյուսնին կարո՞ղ ենք հետախուզության ուղարկել:

Խոսրով Հարությունյան- Պարուհին էլ է հետախույզ լինում:

Արման Նավասարդյան-Հետախույզ կա, հետախույզ էլ:

Խոսրով Հարությունյան- Նման նշանակումներում արդյոք մենք չպե՞տք է առաջնորդվենք նաև տվյալ մարդու անհատական առանձնահատկություններով: Առավել ևս մի պետության մեջ, որտեղ այդպիսի կադրային պոտենցյալ ձևավորելու դարբնոց չկա: Մեր համալսարանական ֆակուլտետները, որոնք արտաքին հարաբերությունների ոլորտի մասնագետներ են պատրաստում, ըստ էության, պատրաստում են պատմաբանների: Եվ նույնիսկ խիստ կասկածելի է, թե այդ ֆակուլտետը գերազանց ավարտողը կարո՞ղ է լինել որակյալ դիվանագետ: Եվ այս նշանակումներն անհամեմատ ավելի արդյունավետ կլինեին, եթե անցնեին նաև Ազգային ժողովի խողովակներով: Բայց եթե դա այդպես չէ, դա չի նշանակում, որ նրանցից որևէ մեկին կամ մեծ մասին կարելի է չվստահել: Նույնիսկ եթե նրանք իրենց դիվանագիտական կարիերան չեն սկսել Արտաքին գործերի նախարարությունից:

ՃԳՆԱԺԱՄԱՅԻՆ ԴԻՎԱՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ

2259 reads | 12.07.2014
|