Տեղի ունեցածն, ըստ երևույթին, եղել է քաղաքական անփութություն կամ դիվանագիտական սայթաքում: Անվանումից ոչինչ չի փոխվում: Իսկ հանդիպումը որակել որպես անձանական հանդիպում, ինչպես ներկայացվեց հայկական կողմից, ծիծաղելի է, եթե այն չունենար տխուր հետևանքներ: Սա հիշեցնում է այն դեպքը, երբ երեխան թաքցնում է ծնողներից, որ կոտրել է թանկարժեք ծաղկամանը: Անհաջող և անհամոզեցուցիչ է հնչում նաև այն հայտարարությունը, թե Հայաստանը տեղյակ չի եղել, որ օսերը ժամանելու են Ստեփանակերտ:

Այն, ինչը գաղափարախոսություն էր ավանդույթներ ունեցող Գերմանիայի համար, 1918-ին Լենինի ստեղծած Ադրբեջանում վերածվեց կույր պաշտամունքի ու վայրագության: 2015-ին՝ Շուշիի շրջադարձային ազատագրումից 23 տարի անց Ադրբեջանի առաջնորդները շարունակում են քարոզել հայերի ցեղասպանության կրկնություն, կոչ անում սպանել բոլոր հայերին, իսկ քնած հայ սպային կացնահարած հանցագործին հերոսացնում: 

Երիտասարդ Յուրկայի կարիերան սկսվեց 17 տարեկանում, երբ նա որոշեց լքել Վլադիմիրի մարզը (Ռուսաստան) և մեկնել Մոսկվա՝ ուժերը կինոյի բնագավառում փորձելու նպատակով: Նրա խրոխտ և «սուրբ» (խորհրդային ժողովուրդն այն սուրբ էր համարում) ձայնի ելևէջներին չէր կարող անտարբեր լինել և ոչ ոք, անգամ՝ ԽՍՀՄ առաջնորդ ընկեր Ստալինը:

100-րդ տարելիցը լավ առիթ էր առնչված պետությունների համար կարմիր քարտ ցույց տալու Անկարային: STOP ասելու նոր օսմանականության հոխորտանքով աշխարհաքաղաքական ուժի վերածվելու նկրտումներ դրսեւորող եւ արեւմտյան ուժերի վերահսկողությունից դուրս եկող կրոնական ծայրահեղականությանը տիրություն անող Թուքիային։

Մենք այստեղ խոսում ենք, իրենք այնտեղ ապրում են, իրենք են տեսնում դրա հնարավոր վտանգները: 4 տարի շարունակ ասում եմ՝ դուրս եկե՛ք, մի՛ մնացեք, միեւնույն է՝ պատերազմը կանգ չի առնում, բայց ես նրանց փոխարեն ինչպե՞ս որոշեմ: Իրենք սկզբնական շրջանում մեզ քննադատում էին, թե ինչո՞ւ ենք ասում՝ դուրս եկեք, ի վերջո, այդպես իրենց ծաղկուն համայնքը կքանդվի: Բայց Աստված հեռու տանի` վատ բան լինի, ավելի լավ չէ՝ օր առաջ դուրս գան:

ԱՄՆ-ում չինական վտանգով անհանգստացած էին դեռևս 2000թ.: Այդ ժամանակ ԱՄՆ պաշտպանության նախարարությունում մշակվեց «Ասիա-2025» փաստաթուղթը, որում ներառվել էին չին-ամերիկյան հնարավոր բախման 5 սցենարներ

Տվյալ հակամարտությունը մեծի մասամբ գաղափարական է։ Բաշար Ալ-Ասադի վարչակարգը բնույթով նացիոնալ-սոցիալիստական է, մինչդեռ իսլամիստների վերջնանպատակը զուտ շարիաթի օրենքի հաստատումն է և երկրը իսլամի նորմերով առաջնորդող ուժի ստեղծումը։ Ավելին, հակամարտությունը հաջողացրել է խորագույն ատելություն սերմանել սուննի և շիա մուսուլմանների միջև՝ հնարավորություն տալով նշյալ հոսանքներին նորանոր հակամարտություններ հրահրելու և կառավարման թելերը սեփական ձեռքերում կենտրոնացնելու համար:

Չնայած հայ-ադրբեջանական սահմանին իրավիճակի լարվածությանը՝ երկու երկրներում էլ երիտասարդները մեծ ջանքեր են գործադրում՝ քաղաքացիական հասարակություն ձեւավորելու եւ երկխոսության եզրեր գտնելու համար: Քիչ չեն նաեւ հայ-թուրքական երիտասարդական հանդիպումները: Այս հարցի շուրջ Diplomat.am-ի գործընկեր ՏԱԹԵՎ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆԸ զրուցել է «Եվրասիա համագործակցություն» հիմնադրամի գործադիր տնօրեն Գևորգ Տեր-Գաբրիելյանի հետ:

Խնդիրն այն է, որ ԼՂ հիմնահարցը դուրս է եկել 11.5 հազար քառակուսի կմ ազգային ինքնորոշում պահանջող հանրապետության սահմաններից: Ստեփանակերտի՝ բանակցային գործընթացից օտարվելը (ոչ առանց մեր դիվանագիտության մեղքով) ՀՀ-ին եւ Ադրբեջանին երես առ երես տեղափոխել է հակամարտության դաշտ: Երկու սուվերեն պետություն, միջազգային իրավունքի 2 սուբյեկտ: Եւ, փոխանակ բանակցային-փոխզիջումային ճանապարհով հասնելու հանգուցալուծման՝ Ալիեւը հավակնում է ոչ միայն ԼՂ, այլեւ ՀՀ տարածքներին:

Յունկերի այսօրվա նախաձեռնության հետևում էլ Գերմանիան է՝ խնդիր դնելով տևական գործընթացի վերջին փուլում դառնալ Եվրոպայի աքսակալ. «Մենք գործ ունենք քաղաքական շատ խորը մտածված բլեֆի հետ: Ասում են, որ Եվրոպան պետք է պաշտպանվի Ռուսաստանից, բայց ես կարծում եմ, որ սա հեռու է իրականությունից կամ այդքան էլ մոտ չէ իրականությանը, որովհետև Գերմանիան այսօր շարուակում է իր քաղաքական գիծը, որը նա տարել է մեկ դար շարունակ: Անգելա Մերկելը դա շատ լավ կարող է անել, որովհետև ունի կոմունիստական դաստիարակություն և ԽՍՀՄ կառավարման ուղղահաաց կառուցվածքը նրան շատ լավ ծանոթ է: Նա կարող է կանգնել բուրգի գխին, ղեկավարել ամբողջ շարժումը»:

2011-ի մարտի 15-ին մի քանի հազար մարդ հավաքվեց Դամասկոսի գլխավոր հրապարակում ու նախագահից հրաժարական պահանջեց՝ դժգոհելով երկրի սոցիալ-տնտեսական վիճակից ու ցածր կենսամակարդակից: Հետո պարզվեց, որ բողոքի ցույցերի հետևում կանգնած էր ոչ թե սիրիացի ժողովուրդը, այլ Սիրիայի տարածքի վրա աչք դրած որոշ պետություններ ու համաշխարհային բիզնեսի խոշոր խաղացողներ: Թունիսը, Եգիպտոսը, Լիբիան ու արաբական այլ պետություններ ծնկի բերած եԱրաբական գարուն« օպերացիան Սիրիայում հանդիպեց ուժեղ դիմադրության:

Չնայած Ալ-Քաիդան ահաբեկչական խմբավորումների շարքում արդեն գտել է իր հաստատուն տեղը և որպես պատասխան ռազմավարություն որդեգրել է բռնությունը, արաբական ազգերի և համաշխարհային անվտանգության համար դրա սպառնալիքն առավելապես գալիս է կառույցի գաղափարաբանությունից և այնպիսի ձեռնարկումներից, ինչպիսիք են ցանցային կառույցների ստեղծումն ու արմատականության տարածումը՝ միտված իսլամադավան աշխարհը մեկ հովանու ներքո միավորելուն և կառավարելուն։

Այդ երեք հայերի բիզնեսի բացման օրը՝ փետրվարի 12-ին, «Ամերիկանայի» ղեկավարությունն անսպասելիորեն հայտնեց նրանց, որ վաճառասեղանից հեռացնեն բողոքի բոլոր պատկերները: Չնայած վաճառասեղանի վրա բողոքի որևէ պատկեր չկար, բացառությամբ վաճառքում առկա շապիկներով մարդկանց պաստառների, Չուլջյանը տեղեկացրեց «Կալիֆորնիա կուրիերին», որ նա անմիջապես հանել է այդ պաստառները՝ խուսափելով «Ամերիկանայի» հետ որևէ վեճից:

Հեղինակը փաստում է, որ Գերմանիայի արտաքին գերատեսչության քաղաքական արխիվում հարյուրավոր փաստաթղթեր կան, որոնք վկայում են հայ ժողովրդի համակարգված սպանդի, ինչպես նաեւ այդ գործում Կայսերական Գերմանիայի դերի մասին:

Յաշար Քեմալի մահը պետական սուգ համարեցին նույնիսկ թուրք պաշտոնյաները՝ շեշտելով, որ նա Թուրքիայի մշակույթը բարձրացրեց նոր մակարդակի: Թուրքիայի, բայց ոչ թուրքական մշակույթը: Կյանքի ընթացքում Քեմալը միշտ հայտարարել է, որ պետք է հարգել օտար մշակույթները, սովորել դրանցից և կատարելագործել սեփականը: 1951-ին լինելով վանեցի քուրդ՝ Յաշար Քեմալը հանդես եկավ հայկական հազարամյա արժեքը պահպանելու նախաձեռնությամբ՝ թուրքերին ու քրդերին համոզելով գոնե մեկ անգամ չանել ոճրագործություն:

«Մեզ հաճախ թվում է, թե թուրքերը չգիտեն, որ իրենք մեզ ենթարկել են ցեղասպանության: Նրանք դա շատ լավ գիտեն, բայց իմանալը մի բան է, խոստովանելը՝ մեկ այլ բան: Միաժամանակ մենք պետք է այնպիսի քաղաքականություն ընտրենք, որ ի հակակշիռ քրդերի, Արևմտյան Հայաստանում փոխենք ժողովրդագրական պատկերը»:

Գեբարդը Ստամբուլ և Անկարա է մեկնել Փարիզից, երթուդարձի համար ծախսելով 1513 դոլար, իսկ  Օ՛Քոնելը Ստամբուլ և Անկարա է մեկնել Վաշինգտոնից՝ ծախսելով 6986 դոլար երթուդարձի համար: Երկու լոբբիստները երեք օր գիշերել են Ստամբուլի «Կոնրադ» հյուրանոցում, և յուրաքանչյուրի ծախսը կազմել է 710 դոլար: Թուրքիայում եղած ժամանակ նրանք ծախսել են 600 դոլար լիմուզինների ծառայության վրա:

1872թ. ապրիլի 5-ին երկարատև մշակումներից հետո ցարի հրամանով Թիֆլիսում ստեղծվեցին այսրկովկասյան երկու հոգևոր-կրոնական վարչություններ՝ սուննիների և շիաների գործերը վարելու համար, որոնք փաստացիորեն դարձան «պաշտոնական իսլամը» ներկայացնող կառույցներ՝ ըստ էության ինստիտուցիոնալացնելով «ցարական իսլամը»: 

Անձամբ ես ողջունում եմ Միացյալ Նահանգների այդ որոշումը, քանի որ, ինչպես Դուք իրավացիորեն նշել եք. «Հայաստանը և ընդհանրապես Հարավային Կովկասը, շատ մոտ են աշխարհի ամենվտանգավոր շրջաններին»:  Լրացուցիչ անվտանգությունը տվյալ դեպքում բնավ  ավելորդ չէ:  Թեև ինձ համար դեռևս պարզ չէ, թե ի՞նչ կերպավորում է ունենալու այդ համագործակցությունը, բայց արդեն ակնհայտ է, որ այն շատ բան է փոխելու տարածաշրջանում:

Վերջին 13 տարիների ընթացքում Էրդողանը աստիճանաբար վերածվեց կոռումպացված բռնակալի՝ ժամանակակից Օսմանյան սուլթանի հովերով տարված: Արդյոք ի սկզբանե նա եղե՞լ է գառան մորթի հագած գայլ, թե՞ շփացել է միջազգային հանրության կույր աջակցության և շռայլ գովասանքների պատճառով:

Կանգ առնել և չդիմել ոչ մի ակտիվ վարչական գործողության ԲՀԿ ղեկավարի նկատմամբ, մնալ բացառապես բանավոր մենամարտի սահմաններում, վերադառնալ ընդդիմախոսների հետ հակադրման քաղաքական հարթություն: Իշխող կուսակցության կողմից ՀՀԿ խորհրդի նիստին բարձրաձայնված մտադրությունները չեն տեղավորվում ՀՀ Սահմանադրության շրջանակներում և ԲՀԿ-ին ու ընդհանրապես՝ ընդդիմությանը բառացիորեն մղում են կազմակերպել մասսայական փողոցային գործողություններ, որոնց հետևանքներն անկանխատեսելի են:

Շարունակում են նաև օդում կախված մնալ բազմաթիվ քրեական հանցագործություններ պրոֆեսիոնալ կերպով քողարկելու մեխանիզմ հիմնելու մասին չստուգված լուրերը: Վաղը ես հրավիրելու եմ Անվտանգության խորհրդի նիստ, որտեղ մեր իրավապահների հետ համապատասխան անդրադարձ կլինի, թե ինչպես վարվել նման լուրերի հետ:

Հռչակագիրը չի ներկայացնում հայկական պահանջների մանրամասները, քանի որ Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրական դատարանի նախագահ Գագիկ Հարությունյանի գլխավորած իրավական խումբը վերջնական տեսքի է բերում Թուրքիայի դեմ հայկական պահանջների մանրակրկիտ վերլուծությունը: 

Շրջանառվող մի քանի վարկած, ըստ իս՝ կարելի է ընդունել՝ որպես սկզբնակետ: Եկեք սկզբից սկսենք: Ինչո՞ւ հանկարծ սրվեց իրավիճակը ղարաբաղյան հակամարտության գոտում: Գործոններից մեկն Ադրբեջանի ներքին խնդիրներն են: Բավականին լարված իրավիճակ է նավթի հարցի շուրջ, ապա արաբական արմատականությունն է համառ կերպով մուտք գործում Ադրբեջան, և այս ուղղությամբ Իլհամ Ալիևի բոլոր հաշվարկները սխալ են դուրս գալիս, ինչը մեծ խնդրի է վերածվում Ադրբեջանի համար: 

Պարզվում է՝ Բարակ Օբաման 2009-ի հայ-թուրքական սիրախաղերի ժամանակ Իլհամ Ալիևին հրավիրել է Ստամբուլ՝ համոզելու, որ չվիժեցնի հաշտեցման գործընթացը, բայց ինչպես նշում է ադրբեջանական թերթը, Ալիևի ամուր կամքը խափանեց թուրքերի համար հայերի և ամերիկացիների լարած այդ նենգ թակարդը: Ահա թե ինչու ՄՆ նախագահը չի ներում Ալիևին ու հետևողականորեն դավեր է նյութում նրա դեմ: