ՐԱՖՖԻ ՀԵՐՄՈՆ ԱՐԱՔՍ




 

Փառատոնը շարունակվում էր և մոտենում էինք ավարտին…

Ռեժիսոր Յուսուպ Ռազիկով-ի, 75 րոպեանոց ֆիլմում նախկին ԿԳԲ-ի գործակալը թոշակի անցնելուց հետո , իրեն կասկածելի թվացող մարդկանց շարունակում է հետևել... Բայց մի օր էլ սիրահարվում է...

Հող չափողները ֆիլմը, հայկական է և թուրքերեն ( ՛ ) էր: Կարծում եմ սա առաջինն է:

Արարատի ստվերը ֆիլմի ռեժիսորը հայտնի իսպանացի լրագրող և ռեժիսոր ՝ Միգել Անգել Նիետոն է: Ֆիլմի տևողությունը 54 րոպե է: Այն ներկայացնում է՝ իր հայրենիքն ու տուն-տեղը, այգիները, անցյալը կորցրած հայ ժողովրդի 70% -անոց հատվածին որ ցրված է տարբեր երկրներում` Ֆրանսիա, իսպանիա, ԱՄՆ, Մերձավոր Արևելք և այլն: Ռեժիսորն ֆիլմում ցույց է տալիս , թե ոչնչացման դատապարտված այս ժողովուրդը ինչպես է կարողացել պահպանել իր կենսունակությունը բոլոր բնագավառներում ` սպորտ, մշակույթ, արվեստ, գիտություն, արդյունաբերություն, առևտուր, արհեստ և այլն, ու կառչած է մնացել կյանքից ` արձանագրելով բազմաթիվ հաջողություններ: Միգել Անգել Նիիետոն հատկապես հայտնի է մարդու իրավունքերի թեմատիկայի իր ֆիլմերով, որոնք բազմաթիվ մրցանակներ են ստացել:

Բնաջնջում ֆիլմը հայ-բուլղարական համատեղ ֆիլմ է 86 րոպե տևողությամբ, որի ռեժիսորը Կոստադին Բոնևն է: ''Բոլոր կայսրությունները արյունոտ են կործանվել: Օսմանյան կայսրության կործանումը 25 տարի է տևել: Կործանվելու հետևանքով նոր պետություն հիմնադրվեց, սակայն կուժը հայերի գլխին կոտրվեց և հայերի վրա շատ թանկ նստեց այդ նոր պետության ստեղծումը: Արդյունքում այս նոր պետության մեջ հայերը տեղ չունեին: Պաշտոնական թվերի համաձայն (որքան էլ այս թվերը նվազեցնելու միտում ունենան) Սուլթան Աբդուլհամիդի ժամանակաշրջանում եթե 3 միլիոնից ավել հայ կար Օսմանյան կայսրությունում, ապա այսօր Թուրքիայում հայերի թիվը մոտ 50 հազար է... ''-ասաց ֆիլմի ռեժիսորն ավելցնելով թե. ''...Հրանտ Դինքն այս նվազումը համարում էր հայերին արմատախիլ անելու ցանկության դրսևորում, այդ պատճառով էլ փողոցի մեջտեղում սպանվեց '':

Ինչպես նշեցինք` ռեժիսորի մոտեցումն է սա: Մեր կարծիքով Դինքի սպանությունը շատ մակերեսորեն բացատրող Բորևի այս ֆիլմը պետք է դիտարկել որպես ՝ տարբեր տեսանկյունից հարցին մոտենալու մի փորձ…
 

Եվ ի վերջո հասանք իսկական մեծ պատառին…

Արևը ցեխով չես ծածկի…

49 րոպե տևողությամբ այս ֆիլմի ռեժիսորը Նաիրի Հոխիկյանն է:

Այն փաստավավերագրական ֆիլմ է հեռուստատեսության ալիքներով ցուցադրելու համար նախատեսված` հարցազրույցների շարք, որով փորձ է արվում կոտրել որոշ տաբուներ...

1915 թ-ի ցեղասպանության մասին խոսելիս այն վերագրվում է ոչ թե ամբողջ թուրք ժողովրդին, այլ Իթթիհաթ վե Թերաքքը (Միություն և առաջադիմություն ) կուսակցության ոչնչացնող գաղափարախոսությանն ու այն իրականացնողներին: Ինչպես 1915 թ-ին որոշ թուրքեր և քրդեր, ովքեր չկորցրին իրենց մարդկային կեցվածքը, այնպես էլ ՝ 100 տարի անց կան թուրք, քուրդ լուսավոր մտավորական, դեմոկրատներ ովքեր վտանգի ենթարկելով իրենց` մեծ եռանդով աշխատում են այդ ճշմարտությունը տեղ հասցնելու, ընդունել տալու համար:

Ահա նրանց մասին է նաև պատմում ֆիլմը:

Չնայած թե այս ֆիլմում նույնիսկ փոքր ներդրում չեմ ունեցել, սակայն 1994 թ-ի դեկտ ամսից սկսած ՝ Ռագըփ Զարաքոլուի և Ժան Կլոդ Քեբաբչյանի հետ Փարիզում մեր՝ սկիզբ դրած, հետո ամբողջ Եվրոպայում տարածված «Հայաստան-Թուրքիա, դեմոկրատ մտավորականների միջև ժողովրդավարական երկխոսություն շարժումը» գնահատելով որպես կարևոր մի դրսևորում` ռեժիսորը ֆիլմից առաջ իր ելույթի մեջ մեր մասին խոսելով՝ ասաց հետևյալը. Եթե չլիներ նրանց աշխատանքը ժողովրդական դիվանագիտության ասպարեզում, այսօր ոչ միայն այս ֆիլմը, այլ նաև երկու ժողովուրդների միջև առաջացած այս դրական կետն էլ չէր լինի»:

Այս գնահատականը շատ հուզեց ինձ և ընկերներիս և ավելի ջանքեր գործադրելու համար խթան դարձավ և ուժ տվեց...

Սա բարոյական մի մրցանակ էր ինձ / մեզ համար, որի համար շատ շնորհակալ եմ...

Ահա և հասանք ավարտին. մինչ նոր գրություն...