ԱՇԽԱՐՀՈՒՄ ՍԵՓԱԿԱՆ ԱՇԽԱՐՀՆ ՍՏԵՂԾԵԼՈՒ ԱՄԵՐԻԿԱՑԻՆԵՐԻ ՄԱՐՄԱՋԸ
 Չարանենգ հայրենասերները ձգտում են ճնշել դրսից եկող ցանկացած հոգևոր-մշակութային դրսևորում: Այսպես, օրինակ. Ուոլթ Ուիթմենի ստեղծագործություններում ինչ-որ հանդգնություն նկատելով,1868 թվականին նրան արգելեցին շարունակել ծառայությունը Վաշինգտոնի դեպարտամենտում, մինչդեռ մենք, առանց վարանելու, նույնը գրում ենք մեր ամենօրյա պատմվածքներում: Հետագայում նրան ողորմածաբար թույլ տվեցին շարունակել ծառայությունը, բայց արդեն ուրիշ դեպարտամենտում: Պատճառն ամենևին էլ նրա գրական վաստակը չէր, ինչն, ի վերջո, այդպես էլ չգնահատվեց, այլ այն, որ ազատագրական պատերազմի ժամանակ խնամել է հիվանդներին և վիրավորներին, հետևաբար` իրեն դրսևորել իբրև հայրենասեր: Սա է, և միմիայն սա` նրա ներման պատճառը: Իսկ ամերիկյան գրական դատավորները շարունակում են նրան վերաբերվել նույն քամահրանքով: Նրան բոյկոտում են, նրա գրքերը չեն վաճառվում, և յոթանասնամյա ծերունին ապրում է Անգլիայից եկող նպաստով: Ամերիկացի Ուելսը 1878 թվականին լույս ընծայեց իր բանաստեղծությունների` "Boheme" վերտառությամբ ժողովածուն. երիտասարդը չափազանց նրբակիրթ, տաղանդավոր և մեծ ապագա ունեցող քնարերգու էր, բայց նրան իսկույնևեթ ստիպեցին պապանձվել: Ամերիկացիները հասկացել էին, որ երիտասարդ բանաստեղծն ազդված է եվրոպական գրականությունից: Գիրքն իսկապես առանձնանում է ինչ-որ խորթությամբ և` ըստ էության, դա պոետական մարտահրավեր էր` նետված ամերիկյան պոեզիային: Ի վերջո` հաստափոր ամսագրերը ստիպեցին նրան պապանձվել: Նա կարդում էր Շելլի` ում չպիտի կարդար: Այնուհետև վարվեց ավելի վատ` կարդաց Ալֆրեդ դե Մյուսեի ստեղծագործությունները: Ամերիկացիները բնավ չեն հասկանում, թե ինչպես կարելի է հրատարակել հիմնավորապես օտար գրականությունից ազդված բանաստեղծի ստեղծագործությունները, և նրան պարզապես դուրս շպրտեցին ամերիկյան գրականությունից: Այդ բանաստեղծի անունն էր Չարլզ Ստյուարտ Ուելս: Գրեթե անհնար է հավատալ, թե ուր է հասնում աշխարհում սեփական աշխարհն ստեղծելու ամերիկացիների մարմաջը: Նրանց կարծիքով, եթե երկիրն ունի բավարար բնակչություն` հոգևոր կյանքն, ուրեմն, նույնպես բավարար է, և համոզված են, որ չեն սխալվում, ըստ այդմ, բոլոր հնարավոր ձևերով ջանում են արգելել տարաշխարհիկ հոգևոր կյանքի ցանկացած արգասավոր ներհոս, չեն ցանկանում հանդուրժել դրսից եկող որևէ թարմ շունչ: Իհարկե, այդ ամենը դժվար է տեսնել, եթե զբաղված ես զբոսաշրջությամբ: Հասկանալու համար, թե որքան խորն է ամերիկացիների ատելությունը օտարերկրացիների հանդեպ, հարկավոր է ամենօրյա շփման մեջ լինել նրանց հետ, պետք է ներկա լինել դատական նիստերին և պատարագներին, ծանոթանալ թատրոնին և գրականությանը, նրանց հասարակական, կրթական և ընտանեկան կյանքի մեջ թափանցել, պետք է կարդալ նրանց թերթերը, լսել նրանց դրսի զրույցները, գետերով նավարկել նրանց հետ, աշխատել տափաստաններում, այսինքն ոտնատակ տալ Ամերիկան, և այս ամենից հետո միայն կարող ես քիչ թե շատ ամբողջական պատկերացում կազմել նրանց անհուն, անեզր, գրեթե չինական ինքնագոհության մասին: Որպեսզի նրանք խուսափեն արտասահմանյան քաղաքակրթության որևիցե ազդեցությունից, պետք է անշեղորեն հետամուտ լինեն իրենց նպատակին, քանի որ ուրիշ որևէ երկիր չի հանդիսանում կոսմոպոլիտական կենտրոն, ինչպես Ամերիկան: Ամերիկայում մինչ օրս իշխում է նույն այն հին անգլիական քաղաքակրթությունը, որ իրենց հետ բերեցին առաջին գաղութարարները, այսինքն` մաշված, քրքրված, ուրիշների կողմից օգտագործված, Եվրոպայում իր դարն ապրած և այժմ Ամերիկայում մեռնող քաղաքակրթություն: Արթուր Ազարյան | |
| ԿՆՈՒՏ ՀԱՄՍՈՒՆ. «ՄԻ ԱՆԳԱՄ ԱՄԵՐԻԿԱՅՈՒՄ...» | |
| 1967 reads | 13.03.2013
| |
